In gesprek met Annette Born over zelfacceptatie en omgaan met tegenslag

Dun, dunner, dunst. Vooral vrouwen kampen met het idee dat slank zijn goed is. En hoewel dat beeld gelukkig begint te draaien, zien we het nog wel om ons heen. Ook jij hebt dit vroeger ervaren, in je anorexiaperiode. Kun je daar meer over vertellen?

“Rond mijn 16^e kreeg ik anorexia. Ik merkte dat dun zijn succes bracht. Daarbij moet ik wel opmerken dat een voller lijf me niet in de weg stond. Ik lag goed op school en in de groep. Ik heb geen pestverleden. Maar toen ik zoveel was afgevallen, viel ik opeens in de smaak bij populaire jongens. Ik werd van straat geplukt voor een modellencarrière. Zolang ik maar dun blijf en het liefst nog dunner, heb ik een succesvol leven. Aan die gedachte hield ik me vast. Mijn gezondheid vergat ik volledig.”

Je zou denken dat je al dun genoeg was, maar blijkbaar moest het nog verder.

“Ja dat hoort echt bij de ziekte. Ik vond nog steeds delen van mijn lichaam niet goed, maar dat is het vertekende zelfbeeld. Daarom is het genezen van anorexia ook zo moeilijk. Je begrijpt niet waar de buitenwereld moeilijk over doet.”

Had jij dat ook?

“Ik weet nog dat ik naar de huisarts ging. Hij deed uitspraken waar ik van schrok. Maar later dacht ik, waar maakt hij zich druk om? Ik nam hem niet serieus. Het spoorde me enkel aan om verder af te vallen. Pubergedrag natuurlijk. Ik had ook allerlei trucjes om gewicht te verliezen. Ik leefde op een aardbei of magere yoghurt. Ging 100 keer de trap op en af. Daardoor heb je de regie in handen, want jij bepaalt wat je eet en doorslikt. Het is een soort machtsspel.”

Op een bepaald moment woog je 42 kilo bij 1.70 meter. Wat zag je dan nog in de spiegel dat niet goed was?

“Ik herinner me dat ik met een vriendin ging zwemmen. Ik vroeg haar of mijn badpak wel stond. Ze zei: ‘Het kan wel, maar je ziet wel dat je dik geweest bent.’ Dat kwam zo binnen, dat vergeet ik nooit meer. Ze was eerlijk, want je kon ook aan mijn huid zien dat ik voller was geweest. Ik streefde naar perfectie dat ik haalde uit de media. Mijn lichaamsverhoudingen moesten precies goed zijn, striae was uit den boze. Zo vond ik mijn bovenbenen niet mooi dus kocht ik zelfbruiner om ‘putjes’ weg te poetsen. Heel obsessief. Ik was mijn lichaam volledig aan het boetseren.”

Was je continu met je lichaam bezig?

“Zeker, ik was voortdurend bang om zwaarder te worden. Als referentiekader had ik een broek in een kindermaat. Zolang ik daarin paste, was het goed. Eerst verstopte ik mijn lichaam, later ging ik het juist benadrukken. Ik trok wikkelshirtjes zo strak mogelijk aan en droeg riemen om mijn taille te accentueren. Toen leraren zeiden dat het zo genoeg was, zag ik dat als een compliment. Een bevestiging dat het afvallen goed ging.”

Waardoor besloot je hulp te zoeken?

“Ik kon niet meer functioneren, niet meer goed nadenken. Mijn menstruatie bleef uit. Uiteindelijk stortte ik in en werd ik opgenomen in het ziekenhuis. Een arts zei: ‘Als je zo doorgaat, ga je dood.’ Dat was mijn wake-up call, ik wilde helemaal niet dood. Daarna ben ik in therapie gegaan om weer te gaan eten en om te gaan met de angst om aan te komen. Vooral opnieuw leren eten is een heel proces. Je lichaam is volledig ontregeld, dus je moet het langzaam opbouwen. Het kost jaren. Zo duurde het 2 jaar voordat ik een stukje chocola nam. Dat was zo’n beleving. Ik weet nog dat ik dacht: ga ik het doorslikken of niet?”

Er schuilt veel achter een ziekte als anorexia. Het heeft ook alles te maken met jezelf niet accepteren. Goed is nooit goed genoeg. Je gaat steeds een stap verder. Hoe heeft jouw verleden hieraan bijgedragen?

“Mijn thuis was onveilig. Ik had als kind nergens controle over. Niet over mijn vader, moeder, mijn situatie. Ik kom uit een zeer complex gezin. Het huwelijk van mijn ouders was niet goed, er was fysiek en verbaal geweld. Als oudste dochter nam ik de zorg voor mijn jongere broertjes over. Ruimte voor eigen ontwikkeling was er niet, ik moest zien te overleven. Afvallen is wél controle, want over (niet) eten besliste ik. Overigens hadden mijn ouders niks in de gaten. Ik had misschien al 2 jaar anorexia toen ze er pas achter kwamen.”

Problemen met zelfacceptatie komt ook voor bij mensen die veel diëten of een maagverkleining hebben. Hoe zie jij dat?

“Klopt, sommige mensen met een maagverkleining ontwikkelen ook anorexia. Anderen raken in een zware depressie omdat de operatie niet brengt wat ze gehoopt hadden. Problemen ontstaan omdat een maagverkleining niet per definitie gelukkig maakt. De operatie lost geld- en huwelijksproblemen niet op. Het is geen tovertruc. Natuurlijk, afvallen is fantastisch. Het geeft je vrijheid en verbetert je gezondheid. Maar geluk en zelfacceptatie zitten in jezelf, niet in hoeveel je afvalt.”

Komt dat omdat sommigen een maagverkleining benaderen als een nieuw dieet? Als een wondermiddel dat gelukkig maakt? Want dat is vaak de belofte van diëten.

“Ja, sommige mensen eten ook weer lijngericht na de operatie. Terwijl het juist de kunst is om af en toe wél iets lekkers te nemen. We hebben geen straf. Het is de bedoeling dat je goed en normaal eet zodat je genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt.”

Wat helpt om niet in een gat te vallen als de operatie niet brengt wat je had verwacht?

“Een goede voorbereiding en je inlezen. Ik heb zelf contact gezocht met mensen met een Gastric Bypass en ze gevraagd naar hun ervaringen. Romantiseer het ook niet, na de operatie begint het pas. Het wordt uitdagend, zeker het eerste jaar. Van de euforie omdat je veel afvalt tot dieptepunten als je een tijd stilstaat.”

Meer inzicht in wat je kunt doen voor meer zelfacceptatie en omgaan met tegenslag? Lees hier het vervolg.