Emotie-eten de baas: hoe doe je dat?

Wat is emotie-eten?

Emotie-eten betekent dat je eet om negatieve gevoelens te verzachten of te onderdrukken. Je voelt je slecht, verdrietig of gestrest en grijpt naar ongezonde voeding. Eten biedt veiligheid, comfort en troost. Het leidt af van wat je niet wilt voelen. Althans, dat lijkt zo voor even. Want het effect van suiker- en vetrijke voeding is kort. In werkelijkheid vermijd je wat er werkelijk speelt en dat is schadelijk voor je (mentale) gezondheid.

Waardoor ontstaat emotie-eten?

Volgens psycholoog Agnieszka Węgiel, gespecialiseerd in maagverkleiningen, ontstaat emotie-eten meestal in de kindertijd. “Veel mensen hebben niet geleerd om om te gaan met emoties. Daarnaast zijn er veel vooroordelen over overgewicht. Is iemand te zwaar, dan is diegene vast lui. Want als je écht wil, dan kun je iets aan de kilo’s doen. De persoon met overgewicht gelooft dit en begint met diëten. Dat mislukt natuurlijk, wat bevestigt dat hij of zij niet sterk genoeg is. Zo ontstaat niet alleen een laag zelfbeeld. Een gevoel van falen verlaagt ook de drempel om naar ongezonde voeding te grijpen.”

Ook zoeken mensen motivatie en kracht vaak buiten zichzelf. “Kies je voor een maagverkleining zodat je niet meer kunt overeten, maar pak je de onderliggende problemen niet aan? Dan heeft het geen effect,” legt Agnieszka uit. “Je hebt een strategie nodig om te dealen met emoties en stress. Anders bestaat het risico om weer aan te komen. Of de eetverslaving wordt vervangen door iets anders, zoals alcohol.” 

Wat is de connectie met stress?

Piekeren, je zorgen maken over wat er kán gebeuren of perfectie nastreven. Het zijn allemaal triggers voor stress. Ook diëten veroorzaakt stress in je lichaam . Daardoor stijgt je cortisollevel. Cortisol stimuleert negatieve emoties zoals onrust, angst en woede. “Dat we af willen van die vervelende gevoelens is menselijk”, vertelt Agnieskza. “Daar zijn gezonde manieren voor, zoals een rondje hardlopen, wandelen of een yogasessie. Andere mensen gaan drinken, roken, drugs gebruiken of eten een rol koekjes op.” Daardoor maak je endorfine en serotonine (de ‘gelukshormonen’) aan en voel je je weer even goed. Op de lange termijn helpt het niet, omdat het effect van overeten voor hogere cortisollevels zorgt. Zo houd je de negatieve prikkel in stand. 

Waarom is het zo lastig om te stoppen met emotie-eten?

Allereerst omdat eten overal verkrijgbaar en sterk verweven is met ons leven. Denk aan taart op een verjaardag, een goedgevulde tafel tijdens kerst en die bak met ijs om liefdesverdriet te verwerken. Als kind leren we dat we moeten stoppen met huilen of driftig zijn. Was je gevallen? Dan kreeg je waarschijnlijk een snoepje om de pijn te verzachten. In onze jeugd ontdekken we dat het beter voelt als we iets eten. Bovendien is suiker verslavend. Suiker geeft dopamine af in de hersenen dat voor een beloningsgevoel zorgt. Sterker nog, door suikerrijke voeding lijkt dopamine toe te nemen in het brein, vergelijkbaar met verslavende drugs. Om hetzelfde effect te bereiken, heb je steeds meer suiker nodig. De verslavende werking ervan is dus een reden waarom we er te veel van eten. Dat gebeurt niet met broccoli of een zak wortels. 

Vicieuze cirkel

Stel je dit voor. Er gebeurt iets vervelends op je werk. Je komt thuis, voelt je rot en voor je het weet heb je een reep chocola achter de kiezen. Dan kickt het schuldgevoel in. Je besluit chocolade uit je leven te schrappen. Omdat je jezelf iets ontzegt, krijg je stress en dat zorgt voor een slecht gevoel. Om daarvan af te komen, laat je de teugels vieren en gooi je weer een zak chips in je winkelmandje. En zo is de vicieuze cirkel rond.

Hoe word ik emotie-eten de baas?

• Begin met jezelf af te vragen waarom je overeet en welke emotie daarachter schuilt. Misschien ben je geprikkeld omdat je te vol zit met afspraken. Misschien is iemand over je grenzen heengegaan. Of je bent vermoeid omdat je slecht slaapt de laatste tijd. Emoties zijn nuttig, ze vertellen iets.
• Bedenk vervolgens hoe je je voelt nadat je te veel hebt gegeten. Schuldig? Baal je van jezelf? En heeft dat pak koekjes of die zak drop iets opgelost?
• Weet je de oorzaak van het overeten? Dan is het makkelijker om de volgende keer te doen wat wél helpt. Slapen, rust nemen of met iemand praten bijvoorbeeld. En onthoud: je bent dus niet stom omdat je naar iets ‘slechts’ grijpt. Je bent gewoon moe, gestrest of teleurgesteld.
• Bedenk wat voeding en gezond leven je opleveren. Suiker zorgt voor een korte kick, maar is verder niet voedzaam. Terwijl vitaminen en mineralen op de korte én lange termijn een positief effect hebben. Je bent minder emotioneel als je wél minimaal 7 uur hebt geslapen. En een dagelijkse wandeling en voldoende water drinken dragen bij aan een fit gevoel.

Meer tips tegen emotie-eten

• Ga niet op dieet. Het ontregelt je lichaam en jezelf beperken veroorzaakt stress. Geef je lichaam wat het nodig heeft zodat je je gelukkig en sterk voelt.
• Ook mindere momenten en emoties horen erbij. Een terugval hebben we allemaal, niemand is elke dag blij. Dat beseffen en weten dat alles weer voorbijgaat, helpt.
• Stop met alles perfect willen doen. Heb je weinig energie na een lange werkdag? Het is oké als je 20 minuten wandelt in plaats van een uur. Je gezonde leefstijl is niet verpest als je één keer te buiten bent gegaan aan snoep. Pak het de volgende dag gewoon weer op.
• Zet selfcare op één en herinner jezelf daaraan. Plak notities op je computer of koelkast of zet een reminder in je telefoon. Dat motiveert ook om de draad weer op te pakken als het even tegenzit.

Hulp nodig?

Emotie-eten is vaak een diepgeworteld en soms onbewust patroon. Het helpt om dit te onderzoeken en erover te praten. Met iemand die je vertrouwt of een professional zoals een psycholoog of coach. Weet dat je nooit alleen bent en ook wij er voor je zijn. Heb je vragen of behoefte om iets te delen? Laat het ons weten. Hier kun je ons direct bereiken.